ارزیابی میزان تحمل به شوری ناشی از کلرید سدیم در برخی مورفوتیپ های مرکبات

نقش مرکبات در تغذیه و ارزش دارویی آن از سال ها قبل شناسایی شده و مورد توجه بوده است. مرکبات از گیاهان حساس به شوری بوده و محدوده تحمل آن در حدود 3-5/1دسی زیمنس بر متر است. با این حال، در میان ارقام مرکبات از نظر میزان تحمل به شوری، تفاوت زیادی وجود دارد و با استفاده از پایه های مقاوم، می توان خسارت ناشی از شوری را کاهش داد. بنابراین، این تحقیق با هدف شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شوری، از میان ژنوتیپ های ناشناخته از ایستگاه تحقیقات مرکبات کُترا، در سال های 89-1388، در مرکز تحقیقات مرکبات کشور و به صورت آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. شوری در چهار سطح، 0، 2، 4 و 6 دسی زیمنس بر متر و به مدت 16 هفته، در شرایط گلخانه و بر روی دانهال های شش ماهه اعمال شد و اثر شوری بر صفات رویشی، عناصر، ترکیبات بیوشیمیایی و فعالیت آنزیم پراکسیداز در 10 ژنوتیپ ناشناخته و ارقام کلئوپاترا ماندرین و سوئینگل سیتروملو مورد بررسی قرارگرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، اثر متقابل ژنوتیپ و سطح شوری در میزان نسبی آب برگ و تعداد روزنه، مقدار کلروفیل a و b ، غلظت پتاسیم در ریشه و برگ، سدیم ریشه و مقدار پروتئین کل، اختلاف معنی داری نداشت. ژنوتیپ های g4 و g6 کاهش معنی داری در وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه داشتند. مقدار کلر در ریشه و برگ g6 و g7 افزایش معنی داری نشان داد و کمترین افزایش میزان کلر برگ در کلئوپاترا و g9 بود. بیشترین افزایش میزان سدیم برگ در g6 مشاهده شد. میزان پرولین در g10 و رقم کلئوپاترا، افزایش معنی داری را نسبت به سایر ژنوتیپ ها نشان داد. در g3، g4 و g6، افزایش معنی داری در سطح پراکسیداسیون لیپیدها مشاهده شد، درحالیکه g9 و رقم کلئوپاترا کمترین افزایش را داشتند. ژنوتیپ های g3، g4 و g6، نسبت به سایر ژنوتیپ ها، کاهش معنی داری (p<0.05) در میزان کلروفیل کل در مقایسه با تیمار شاهد داشتند. در رقم سیتروملو و g5، بیشترین افزایش در فعالیت آنزیم پراکسیداز مشاهده شد. بر اساس نتایج به دست آمده، در ژنوتیپ های g9، g10، g11 و g12، کاهش کلروفیل و وزن تر و خشک و نیز افزایش میزان پراکسیداسیون لیپیدها و همچنین علائم ظاهری مانند زردی و سوختگی حاشیه برگ و ریزش برگها، نسبت به ژنوتیپ های دیگر کمتر بود، بنابراین می توان آنها را به عنوان متحمل و یا نیمه متحمل مورد توجه قرار داد.